Sint-Jozefschool: wijkafdeling in Moretusburg

Sint-Jozefschool in Moretusburg
Moretusburg was aanvankelijk een gehucht van Hoboken, gelegen in een fabriekscentrum. Vandaag is het een wijk van de gemeente Hoboken met een bewogen geschiedenis, vooral door toedoen van de beruchte Métallurgie-fabriek (het huidige Umicore) of in de volksmond “de zilver”.

In 1912 werd er de Sint-Jozefschool opgericht, een wijkschool van de Onze-Lieve-Vrouweschool van Hoboken-Centrum. De zusters van de hoofdschool trokken aanvankelijk nog over en weer om er te gaan lesgeven maar vanaf 1915 vestigde een kleine groep zusters (een zogeheten “communauteit”) zich er permanent.

Uniform…

In de jaren ’20 werd het uniform ingevoerd.

In verband daarmee lezen we in de archieven: “Om de onbetamelijke eisen der dwaze mode te keer te gaan en den goeden geest en de zedelijkheid der leerlingen hoog te houden, werd met goedkeuring van Eerwaarde Moeder Sévérine het uniform aan al de leerlingen voorgeschreven: blauw geplooiden rok, reikende minstens over de knie, blauwe marinebloes met kraag, dicht aan den hals en lange mouwen, zwarten hoed of pots. In den zomer mag de blauwe bloes vervangen worden door een witte of een blauw en wit gestreepte.”

Belangrijkste argumenten waren: de uitschakeling van de concurrentiestrijd die een gevolg was van de verderfelijke invloed van de mode, de herkenbaarheid op straat en bij gezamenlijke uitstappen, het gemak bij de keuze ’s morgens en niet-te-vergeten het financiële aspect: hoewel aanvankelijk een misschien toch wel dure aanschaf bleek de uniformkleding erg degelijk van kwaliteit en kon ze van kind op kind worden doorgegeven zonder ooit uit de mode te raken…!

Onderliggende argumenten waren ongetwijfeld het feit dat de zusters zelf ook een uniform droegen én de algehele tijdsgeest die erg uniform-“minded” was: jeugdbewegingen als Scouts waren al volop in ontwikkeling en uit de patronaatswerking ontstond de Chiro, beide verenigingen katholiek van oorsprong en beide verknocht aan het “uniform”, dat geacht werd de grenzen van rang en stand uit te vagen om zo allen terug te brengen tot hun oorspronkelijke staat, nl. die van kinderen Gods.

Ten gronde kan nog worden verwezen naar de door de godsdienst ingegeven afkeer van lichamelijkheid en seksualiteit, een visie die duidelijk tot uiting komt wanneer men de beschrijving hierboven leest van het uniform van de meisjes van de Onze-Lieve-Vrouweschool... !

Ook na de Tweede Wereldoorlog blijft het uniform populair en het is pas na Vaticanum II dat er zich het een en ander begint te bewegen.

Op Sint-Agnes is het in het gedenkwaardige schooljaar 1989-90 –het jaar van de viering van het 150-jarig bestaan van de school- dat toenmalig directrice zuster Ria Van Gorp voor het eerst naar buiten treedt zonder het traditionele “kapje”. Het verhaal doet de ronde dat zij op het idee was gekomen toen zij tijdens de groots opgezette schooluitstap naar Walibi haar kap verloor in de “Splash”, een boot in de vorm van een boomstam die met grote snelheid naar beneden komt, daardoor de inzittenden stevig natspattend...

In de jaren ’80 wordt het uniform van de leerlingen met de regelmaat van een klok aangepast aan de opdringerige en juist daarom ooit zo verfoeide mode: de blauwe uniformblouse (uitsluitend schoolmodel te verkrijgen op het economaat) maakt plaats voor een lichtblauwe blouse of hemd naar keuze, ’s zomers naar believen te vervangen door een effen witte T-shirt of polo. De effen zwarte of bruine schoenen mogen plots ook effen grijs of wit zijn, waardoor de weg gebaand wordt voor de sportschoenen die over het algemeen alles behalve effen zijn maar wie doet er nu nog moeilijk?

In de jaren ’90 leiden de discussies over het verschil tussen donkerblauw en zwart ertoe dat het obligate blauw plots ook zwart mag zijn.

En zo lezen we in het schoolreglement anno 2006:

    Richtlijnen
  • effen donkerblauwe of zwarte rok, jurk, overgooier of broek, géén blauwe jeans (blue jeans/denim);
  • effen witte, donkerblauwe of zwarte blouse, hemd, polo of T-shirt;
  • effen witte, donkerblauwe of zwarte trui, sweater of vestje zonder versiering;
  • effen donkerblauwe of zwarte jas;
  • effen witte, donkerblauwe of zwarte muts of pet (uitsluitend op de speelplaats);
  • geen kleurrijke sokken of kousen, wel witte, blauwe of andere donkere kleuren;
  • geen opvallende make-up of juwelen;
  • geen opvallende en niet-functionele kentekenen of kledingstukken (clubsjaals, bandana’s ...);
  • geen hoofddoek;
  • geen kleurrijke schoenen (alleen effen zwart, wit, grijs, bruin of blauw); slippers zijn verboden;
  • geen sportkleding (joggings, voetbaltruitjes, enz…)
  • turnpak: uitsluitend schoolmodel. Voor de lessen L.O. en alle andere sportactiviteiten zijn degelijke sportschoenen verplicht.
Of dergelijke richtlijnen in onze tijd nog zin hebben? De discussie is al ruim 30 jaar aan de gang!